21 Janari është dita e 21-të e vitit, deri në fund të tij janë edhe 344 ditë.

1535 – Francë –  dhjetra protestantë u dogjën në turrën e druve në sheshin para Katedrales Notre – Dame de Paris (Shën Maria e Parisit). Shkaku ishte “Çështja e Pankartave”, incident që ndodhi më 18 tetor 1534, kur brenda natës afishe anti – katolike u shfaqën në vende publike në Paris, Orleans dhe qytete të tjera të mëdha në Francë. Madje një afishe e tillë ishte ngjitur edhe në derën e dhomës së gjumit të Mbreti Francis I. Kjo bëri që “Affaire des Placards” të sillte fundin e qëndrimit të butë të mbretit, i cili deri atëherë ishte përpjekur t’i mbronte protestantët nga masat e ashpra të parlamentit të Parisit.

1789 – Romani i parë amerikan, “The Power of Sympathy” publikohet në Boston, Masaçusets. Romani, botuar nga Isai Thomas, dhe shkruar në formë epistolari (letër-këmbimi) nga William Hill Brown, flet mbi rreziqet e pasioneve të pa kontrolluara. Libri mbron edukatën morale dhe të menduarit racional, si mënyra për të parandaluar pasojat e joshjeve ose të vepruarit nisur nga pasionet.

1861 – Lufta Civile Amerikane: Jefferson Davis jep dorëheqjen nga Senati i Shteteve të Bashkura, dhe shkon në Riçmond për t’u bërë President i Konfederatës së shtete kundërshtare të Bashkimit gjatë Luftës Civile (1861-1865). Davis ishte diplomuar nga Akademia Ushtarake në Uest Point. Në Luftën amerikane – meksikane, ai ishte kolonel i një regjimenti vullnetarësh. Më pas shërbeu si Sekretar i Luftës (sot Sekretar i Mbrojtjes) nën presidentin Franklin Pierce (1953 – 1857), dhe pastaj si senator demokrat i Mississippit. Plantacion i tij në Misisipi varej nga puna e skllevërve. Si senator, ai mbrojti idenë se çdo shtet është sovran dhe ka të drejtë të padiskutueshëm të shkëputet nga Bashkimi kur sovraniteti shkelet. Historianët thonë se gjatë luftës civile amerikane, Davis u tregua një udhëheqës shumë më pak efektiv sesa homologun e tij i Bashkimit, Abraham Lincoln . Pas luftës, Davis u kap më 1865; dhe u akuzua për tradhti, por nuk u gjykua; ai u lirua pas dy vjetësh; dhe vetëm nga fundi i viteve 1880, filloi të inkurajojë pajtimin jug – veri, duke u bërë thirrje jugorëve për të qenë besnikë ndaj Bashkimit.

1924 – Në Moskë, vdiq Vladimir Ilyich Lenin – Ai u bë revolucionar  kur vëllai i tij, Aleksandër Ulyanov, u ekzekutua (1887) për pjesëmarrje në një komplot kundër car Alexandrit. Lenini studioi për ligj, por  e ndërpreu shkollën kur u dëbua nga Rusia – Ai praktikoi ligj për pak kohë, por shpejt hoqi dorë, duke e përqëndruar vemendjen në studimin e veprave të Karl Marksit dhe në propagandën mes punëtorëve. Lenini u internua në Siberi në vitin 1895 dhe pas mbarimit të dënimit më 1900 u dëbua nga Rusia dhe u kthye vetëm kur qeveria ishte e zënë me Luftën e parë Botërore, dhe ai pati mundësiL për t’u mare me revolucion. Pas fitores së revolucionit të tetorit 1918, Lenini u bë kryetar i Këshillit të komisarëve të Popullit (të gjitha postet e rëndësishme i mori për vete). Trocki dhe Stalini ishin bashkëpuntorët e tij më të afërt, por asnjërit nuk i besonte. Bolshevikët (që u bënë më pas Parti Komuniste) shpallën se Revolucioni i Tetorit kishte  vendosur diktaturën proletare. Aktet e para të qeverisë së re ishin heqja e pronësisë private të tokës dhe shpërndja e saj mes fshatarëve. Bankat u shtetëzuan, kontrolli punëtor u vendos mbi prodhimin e fabrikave. Ateizmi zëvendësoi zyrtarisht doktrinën e fesë. Opozita u shtyp me dhunë nga ÇEKA (policia politike nën Xherzhinskyn). Brenda 4 viteve, 1918 – 1922, Lenini kishte eliminuar të gjithë kundërshtimin e organizuar dhe u kishte mbyllur gojën, me frikë a dhunë, fraksioneve armiqësore brenda partisë. Në fakt, Lenini kishte vendosur jo një diktaturë proletare, por diktaturë të Partisë Komuniste, e cila zotëroi hierarkinë sovjetike në të gjitha nivelet. Më 1922, Lenini  pësoi një goditje në tru, dhe humbi aftësinë për të folur. Në një testament që kritikon Stalinin, shkruar në prag të vdekjes, Lenini rekomandoi heqjen e Stalinit nga posti i sekretarit të përgjithshëm të partisë. Por, pas vdekjes së Leninit – me fuqitë  e shumta që Stalini kishte akumuluar – ky testament u mbajt i fshehur, dhe Stalini doli fitues në garën për postin e Leninit.

1925 – Republika e parë shqiptare: Ahmet Zogu thirri në Tiranë Asamblenë Kombëtare, mbi të cilën kontrolli i tij ishte thuajse i plotë, për të debatuar mbi miratimin e një kushtetute republikane. 62 nga 64 deputetë u bindën për të votuar në favor të një sistemi të tillë qeverisës. Kështu, Republika shqiptare u shpall, me Zogun si President, duke  zevendësuar Regjencën 4-anëtarëshme, e dalë nga Kongresi I Lushnjes (1920), e cila u shfuqizua.

1950 – Në Londër vdiq Eric Arthur Blair –  emri i tij i penës, George Orwell – romancier dhe eseist, lindur në Bengal, Indi më 1905; shkolluar në Angli; shërbeu 7 vjet në Birmani për Policinë Mbretërore indiane; u kthye në Evropë dhe në vitin 1933 botoi librin e tij të parë, “Down and Out in Paris and London”, përshkrim autobiografik i viteve të varfërisë së vetë-detyruar. Më 1936 shkon në Luften e Spanjës për të shpëtuar republikën, por plagoset rëndë dhe kthehet në Londër. Orwell shkroi dhjetra ese politike. Prirjet e tij, thuhet se ishin të majta. Por ai ishte kritik i mprehtë i imperializmit, fashizmit, kapitalizmit, dhe stalinizmit, të cilat i shihte, pa dallim, si forma të shtypjes politike. Veprat e tij shprehin shqetësim për kushtet sociale=politike të kohës, sidomos për liritë njerëzore. Libri “Animal Farm” (1946) është legjendë satirike mbi dështimin e stilit sovjetik të komunizmit, ku “Të gjitha kafshët janë të barabarta, por disa kafshë janë më të barabarta se të tjerat”; Por edhe libri “Nineteen Eighty – Four “ (1949) është një roman profetik që përshkruan dystofinë (e kundërta e utopisë), ku njerëzit shohin vetëm ëndërra të këqia, dhe de-humanizmin e njerëzve në një shtet të fuqishëm kapitalist totalisht të automatizuar,  ku “Vëllai i madh po ju shikon”.

1977 – Presidenti i Shteteve të Bashkuara Xhimi Karter shpall amnisti për të gjithë ata amerikanë që i ishin shmangur rekrutimit gjatë luftës në Vietnam, disa prej të cilëve ishin strehuar në Kanada.

1999 – Lufta kundër Drogës: Kartelet e Drogës pësojnë humbjen më të madhe, kur Roja Bregdetare amerikane kap një anije me rreth 4 mijë e 300 kilogram kokainë në bord.

Lindje

1338 – Charles V, mbret i Francës († 1380)

1860 – Karl Staaff, politikan suedez (v. 1915)

1905 – Christian Dior, dizenjues mode francez (v. 1957)

1924 – Benny Hill, komik anglez (v. 1992)

1941 – Placido Domingo, këngëtar spanjoll

1947 – Pye Hastings, muzikant anglez (Caravan)

1953 – Paul Allen, biznesmen amerikan, bashkëthemelues i Microsoft

1958 – Arben Imami, politikan dhe aktor shqiptar

1967 – Fatmir Mediu, politikan shqiptar

1972 – Sylejman Rushiti, politikan shqiptar i Maqedonisë

1981 – Michel Teló, këngëtar brazilian

1988 – William Johansson, kompozitor suedez

Vdekje

1793 – Louis XVI, mbret i Francës (l. 1754)

1924 – Vladimir Iliç Lenin, komunist rus, organizoi Revolucionin e tetorit (lindi më 1870)

1945- Ahmet Daca ishte bashkëpuntor i ngusht i Haqif Blytës. Gjatë peridhës 1940-45 ishte kryetar i rrethit te Pazarit të Ri dhe kryetar i komunës së Pazarit të Ri,u pushkatua nga OZN-a jugosllave.

1945 – Haqif Blyta – Luftari për Shqipërinë etnike u pushkatua nga OZN-a jugosllave

1950 – George Orwell, shkrimtar britanik (l. 1903)

1989 – Muharrem Bajraktari në Bruksel. (l. 1894)

2006 – Ibrahim Rugova, president i Kosovës (l. 1944)