“Këto janë katër cilësitë që janë më të vështirat për t’u arritur: të falësh kur je i nevrikosur, të tregosh bujari edhe në kohët kur je ngushtë, ta ruash nderin edhe teksa je vetëm për vetëm me mëkatin dhe t’ia thuash të vërtetën ashtu siç është edhe njeriut të cilit i frikësohesh apo je i lidhur në interesa me të.” Kjo fjalë, e cila thuhet se i përket Hz.Aliut, tregon katër punë të çmuara me shpërblim të madh.

1. Të falësh kur je i nevrikosur

I pari i këtyre parimeve është shprehur me fjalët “të jesh falës në çastet e zemërimit.” Në fakt, mundja e zemërimit dhe falja e tjetrit në ato çaste kur nevrikosja dhe zemërimi shkumëzojnë si magmë përbëjnë një çështje, e cila trajtohet gjerësisht në Kuran dhe u këshillohet të gjithë besimtarëve që ta kryejnë. Për shembull, me fjalën e tij fisnike “Ata të devotshëm që shpenzojnë për Allahun, si në kamje, si në kohët kur ndihen ngushtë; që edhe kur janë të nevrikosur (megjithëse kanë forcë për t’u hakmarrë) e shtypin zemërimin dhe i falin të tjerët (njerëzit).” Allahu na tregon se kjo është një prej tipareve dalluese të besimtarëve të devotshëm; madje, duke e vënë në pah se shtypja e zemërimit është diçka po aq e vështirë sa përtypja e një cope kaktusi. E patjetër, që edhe shpërblimi për një njeri që arrin t’ia dalë diçkaje të këtillë do të jetë i shumëfishtë.

Për një njeri të qetë, që nuk shqetësohet lehtë prej gjërave përreth, që njerëzit e duan dhe e vlerësojnë, është shumë e lehtë që të jetë falës. Arritje e vërtetë është kur dikush shqetësohet prej dikujt, i bëhet ndonjë padrejtësi prej tij, nevrikoset ku s’ka më, por, prapëseprapë nuk e humb, përkundrazi e përdor siç duhet vullnetin e tij dhe, në vend që të përgjigjet me të njëjtën monedhë, tregohet falës. Në thelb, njeriu nuk është një krijesë që t’i nxjerrë menjëherë brirët dikujt që e prek disi me brirët e tij. Allahu (xh.xh.) nuk i ka lënë asgjë të mangët apo të metë në krijimin e tij njeriut, në mënyrë që ai të mund të përparojë pafundësisht në rrugëtimin e tij drejt përkryerjes. I ka falur atij një vullnet të atillë, që nëse e përdor ashtu siç duhet, mund t’ia dalë mbanë edhe gjërave më të vështira në dukje, sa që mund ta marrë nëpër këmbë edhe mërzitjen apo nevrikosjen më të rëndë dhe të kërcejë mbi to.

Siç e dini, fjala arabe “afv” bart kuptimin e “fshirjes së diçkaje”. Domethënë të bësh sikur nuk i ke parë sjelljet e të tjerëve, të cilat mund t’ju shqetësojnë apo nevrikosin, njësoj sikur t’u hidhnit bojë të bardhë sipër e t’i keni fshirë; të mos lejosh që diçka e pahijshme të mos zërë vend në mendjen tuaj apo të lërë gjurmë në neuronet tuaja; edhe sikur t’ju bezdisin gjer në një pikë që për ju duket e padurueshme, “fshirje~falje”, duke i hequr menjëherë prej korteksit, në mënyrë që të mos i sillni dot më asnjëherë në kujtesë. Ja pra, sjellja kësisoj është diçka me të vërtetë shumë e vështirë për t’u arritur. Mirëpo, nëse dikush ka një natyrë që i harron menjëherë të këqijat që i bëhen, atëherë edhe kthimi mbrapsht i tyre ka për të qenë i ndryshëm. Ka gjasa që për hir të sjelljes së tij vazhdimisht falëse, ai të mos e përjetojë dënimin hyjnor për një sërë mëkatesh apo gabimesh që mund të ketë bërë. Kësisoj, në këmbim të faljeve të tij të njëpasnjëshme, ai të falet prej Allahut (xh.sh.).

2. Të tregohesh bujar edhe në kohët kur ndihesh ngushtë

Së dyti, Aliu (r.a.), me fjalët “të tregosh bujari edhe në kohët kur je ngushtë” na tregon vështirësinë dhe rëndësinë njëherësh të sjelljes prej bujari edhe në kohët kur je të ka pllakosur nevoja dhe ndihesh ngushtë edhe për vete. Bujaria e njeriut të pasur, të cilit nuk i pakësohet asgjë prej stokut apo pasurisë prej asaj që u fal të tjerëve është e lehtë. E çfarë humbet nëse jep një lirë të vetme dikush që zotëron njëmijë lira! Në njëfarë mënyre, Aliu i nderuar (r.a.) na e tërheq vëmendjen kah ndjenja e “të menduarit për të tjerët para vetes”. Sepse, edhe pse një prej llojeve të saj, kjo ndjenjë ka kuptimin e dhënies tjetrit të asaj ç’ke për të ngrënë, edhe pse vetë mund të jesh i etur dhe i uritur. Që, edhe vetë Allahu (xh.sh.) është shprehur: “Ata, që nuk ndiejnë asnjë shqetësim brenda vetes së tyre për ato që mund t’iu jepen besimtarëve dhe, edhe pse mund të jenë vetë nevojtarë, ata zgjedhin të tjerët para vetes.”

Në betejën e Jermukut, një prej sahabëve që ishte tejet i uritur dhe, për më tepër, edhe i plagosur, i sjellin ujë për të pirë, mirëpo atij i kap veshi që aty pranë ishte edhe një tjetër sahab që po kërkonte ujë, ndaj kërkon menjëherë që t’ia çojnë atij ujin që ishte për të. Po kështu, edhe ky i dyti dëgjon një tjetër prej sahabëve që kërkonte ujë, ndaj nuk pranon që ta pijë ai ujin e prurë. Mirëpo, asnjëri prej sahabëve nuk pi dot prej atij uji, sepse bien që të tre dëshmorë. Kjo është një nga historitë më të veçanta, më të bukura dhe më të goditura që e ilustrojnë pastërtisht shpirtin e “zgjedhjes së tjetrin para vetes”, e të jetuarit për t’u dhënë jetë të tjerëve dhe e qëndrimit përhere i lidhur fort pas vlerave të mirfillta njerëzore.

3. Ta ruash nderin edhe kur gjendesh fare pranë mëkatit

Me fjalët e tij “ta ruash nderin edhe teksa je vetëm për vetëm me mëkatin”, Aliu i nderuar (r.a.) përmend edhe ruajtjen e nderit prej besimitarit edhe kur ka mbetur vetëm për vetëm me mëkatin si një prej punëve më të vështira për t’u arritur.

Në një hadith të Tij të bekuar i Dërguari i Allahut (pqmT) thotë se në ditën e Kiametit, kur nuk do të ketë askund hije, janë shtatë grupe njerëzish, të cilëve do t’u bëhet hije mbi krye dhe pjesëtarët e njërës prej tyre do të jenë ata njerëz, të cilëve edhe pse femra të bukura dhe të pasura do t’i kenë thirrur në mëkat, ata do të refuzojnë menjëherë duke thënë: “Jo, unë i frikësohem Allahut!”

Në njëfarë kuptimi, të dukesh i ndershëm në prani të njerëzve është diçka e lehtë. Sepse, në një ambient kur sytë e njerëzve janë aty dhe ju i shikoni të tjerëve është e vështirë të hyhet në mëkat. Kurse një njeri që e gjen veten të mbërthyer prej kurthit të mëkatit dhe një njeriu që përpiqet ta nxjerrë nga binarët, por prapëseprapë e kthen veten në një statujë të moralit dhe, njësoj si Jusufi i nderuar (a.s.), ulërin: “Unë kërkoj mbrojtje prej Allahut (prej rënies në këtë mëkat)!”; të mbash një qëndrim të prerë karshi një mëkati të atillë që mund të të lërë pa mend në ato çaste dhe mund të ta errësojë shikimin, është goxha e vështirë. Qëndrimi i palëkundur, me ngurtësinë dhe qëndrueshmërinë në të tilla pozita kur po shtyhet drejt diçkaje që është e kobshme për të, është diçka që kërkon një vullnet të çeliktë. E, nuk ka dyshim që ai që arrin t’i bëjë ballë një vështirësie të këtillë po aq të madh ka për të pasur edhe shpërblimin.

Në kohën e Omerit të nderuar (r.a.), një grua e shthurur ia vë syrin një djaloshi tejet të pashëm e simpatik dhe përpiqet që një ditë ta zërë medoemos në kurth. Kështu, një ditë ia arrin qëllimit që ta bëjë atë që të hedhë një hap për në shtëpinë e saj. Ia arrin kësaj, mirëpo në gjuhën e djaloshit nis të përsëritet një ajet fisnik: “Ata që e jetojnë jetën me devotshmëri; (atyre) iu kujtohet Allahu me t’u ardhur ndonjë shigjetë a ndonjë vesvese prej shejtanit dhe sytë u hapen kah e drejta.” Djaloshit, mu në atë çast, i ndal zemra dhe ndërron jetë në vend. Sahabët druhen që t’ia tregojnë Omerit të nderuar (r.a.) se ç’ka ndodhur, kështu që e marrin xhenazen e atij djaloshi dhe e varrosin. Mirëpo Omeri fisnik e ndien mungesën e djaloshit që zinte vend përherë prapa tij në namaz dhe i pyet sahabët nëse e kanë parë, pse kish ditë që s’kishte ardhur. Aty sahabët i tregojnë se si qëndronte çështja. Me ta dëgjuar historinë, Omeri (r.a.) rend menjëherë për te varri i tij dhe, me të mbërritur, nga goja i del ky ajet: “Për atë që ka frikë se do të kthehet pranë Zotit të vetë ka dy Xhenete.” Ndërsa, prej varrit, krejt mrekullishëm jehon zë që thotë: “O prijës i besimtarëve, unë këtu gjeta dy herë atë që thua ti!”

4. Të thuash të vërtetën edhe në çastet më të vështira

Ndërsa punën e fundit që është më e vështira ndër të vështira, Aliu i nderuar (r.a.) e ka shprehur me fjalët “t’ia thuash të vërtetën ashtu siç është edhe njeriut të cilit i frikësohesh apo je i lidhur në interesa me të.” Këto fjalë kanë këtë kuptim: që njeriu të thotë përherë të vërtetën, qoftë edhe kur gjendet përballë njerëzish të cilëve u frikësohet apo pret diçka prej tyre. Nëse njeriu nuk mban një qëndrim të drejtë përballë një njeriu, të cilit i frikësohet apo pret disa të mira që ky i fundit i ka premtuar, por angazhohet për të, vjen një çast që ai që e ka në dorë këtë pushtet i vë prangat, kularin në qafë, këmbët ia lidh me zinxhirë, duke e kthyer kështu në një skllav që nuk e do as vetë lirinë, derisa të mund t’i kërkojë atij ç’të dojë për të bërë. Siç e vërejmë edhe sot në plot raste, ky është një faktor tejet i rëndësishëm që përpiqet gjithnjë t’i vërë frerë njeriut që vepron në rrugë të drejtë, ia paralizon vullnetin, ia lidh duar e këmbë dhe ia këput krahët.

Si përfundim, shpërblimi dhe të mirat e punëve jepen ndryshe sipas kohës dhe hapësirës në të cilën ato kryhen. E shkak i mirfilltë për shumëfishimin e shpërblimit të punëve që bëhen me më shumë mundime dhe vështirësi mund të jetë veçse ruajtja e të njëjtit sinqeritet përherë, pa u përfshirë në kurrfarë ankimesh të drejtpërdrejta apo të tërthorta. Me fjalë të tjera, njeriu nuk duhet të ankohet për mundimet, vuajtjet a vështirësitë, por duhet, që cilatdoqofshin rrethanat, të shtrëngojë dhëmbët e të bëjë durim, të mos e i kundërvihet assesi kaderit të tij dhe ta kryejë me dëshirë dhe duke i buruar nga zemra punën e mirë, në mënyrë që të shpërblehet sipas vështirësive që ka hasur gjatë kryerjes së saj.

/Drita Islame/