Muzeu Kombëtar i Përgjimeve ”Shtëpia e Gjetheve” do të hap dyert sot duke paraqitur veprimtaritë që janë kryer brenda saj dhe shumëçka tjetër bashkëlidhur, ky muze do të shpalosë njëherësh pamje të shoqërisë shqiptare në kushtet e një regjimi që synonte kontrollin total mbi trupat dhe shpirtrat e njerëzve.

Godina e Gjetheve  është shpallur Monument Kulture kategoria II me emërtimin: “LABORATORI I KRIMINALISTIKËS RR. “DËSHMORËT E 4 SHKURTIT”, me vendim nga Ministria e Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve.

Objekti i ish Selisë së Drejtorisë së Sigurimit të Shtetit (Objekti i Gjethit) i është nënshtruar tri ndërhyrjeve thelbësore.

Ky projekt ka për qëllim ruajtjen e hapësirës origjinale të ndërtesës dhe krijimin e modelit për rrjetëzimin e Monumenteve të Kulturës. Ky muze, me një tematikë të veçantë ndërtohet për herë të parë në Shqipëri.
Shkrimi i një pjese të historisë, burimet shkencore, dëshmitë dhe objektet (pajisjet e përdorura), e ekspozuara, bazuar në narrativë janë produkt i një kërkimi shkencor të një grupi teknik të konsultuar dhe bazuar në materialet e arkivit te shtetit, të Ministrisë së Brendshme, arkivës së Sigurimit të Shtetit, Bibliotekës Kombëtare.

Ky muze do të shërbejë për dhënien e informacionit për njerëzit e thjeshtë, nëpërmjet Muzeut të memories. Tregimi i historisë së diktaturës shqiptare është ballafaquar edhe me ekspertizën ndërkombëtare dhe përvojën e tyre, duke krijuar një muze bashkëkohor, me standarde evropiane. Për ndërtimin e këtij muzeu nuk ka munguar konsulence e jashtme ndërkombëtare nga Institute dhe Muze me tematikë të ngjashme. Muzeu, përveç ekspozimit krijon edhe një hapësirë edukative. Në këtë projekt kanë dhënë ndihmesën e tyre edhe personalitete nga shoqëria civile.

Ky muze është i ndarë në disa sektorë që trajtojnë aspekte të ndryshme të veprimtarisë së kryer në këtë shtëpi që prej ndërtimit të saj në fillim të viteve ‘30-të dhe deri në vitin 1991.

Prologu

Në hyrje të muzeut, Prologu trajton rrugëtimin historik të Shtëpisë me Gjethe. E ndërtuar fillimisht si klinikë lindje dhe e shndërruar më pas në një ndërtesë që prodhonte mister dhe frikë.

Sektori 01 – Çimka dhe krijesa të tjera

Teknika është neutrale vetëm kur nuk vihet në përdorim. Përgjimi elektronikë është një teknike që përdoret për të kontrolluar njerëz. Nga lloji i regjimit varet se për çfarë kontrollohen. Si të jetë regjimi, ashtu është edhe përgjimi.

Sektori 02 – Mikrofonat e gjallë

Puna e përgjimit elektronikë është e lidhur ngushtë me bashkëpunëtorët e sigurimit të shtatit, me mikrofonat e gjallë. Zakonisht, këta u paraprinin me informacion mikrofonave elektronikë dhe, në mjaft raste, kanë qenë bartës çimkash për t’u arrestuar.

Sektori 03 – Ç’është armiku

Përfytyrimi mbi armikun përcakton mënyrat e kontrollit dhe represionit.
Anasjelltas, këto mënyra ushqejnë dhe përforcojnë përfytyrimin mbi armikun. Rreth vicioz i dinamikës totalitare.

Sektori 04 – Armiku i jashtëm

Përgjimi i shtetasve të huaj përbënte në thelb një zgjatim të kontrollit dhe represionit brenda vendit. Një veçori e diktaturës komuniste në Shqipëri ka qenë vetizolimi përherë e më i plotë nga bota duke e shpallur Shqipërinë të vetmin vend socialist në botë, i cili gjendej nën rrethim dhe përbenta aktivitetin e dy superfuqive dhe të blloqeve të tyre:
Njëkohësisht, në mendësinë totalitare të kohës, armiku i jashtëm paraqitej si i pandashëm nga armiku i brendshëm. Tek e fundit, vetizolimi synonte mbajtjen e shoqërisë shqiptare nën kontroll total.

Sektori 05 – Ndërmjetësia

Nën regjimin komunist, jeta private ka qenë krejt e pambrojtur nga ndërhyrja e shtetit: ngaqë ideologjia kishte një karakter kolektivist dhe ngaqë partia – shtet ishte e gjithëfuqishme.

Sektori 06 – Jeta e përditshme

Vëzhgimi është përdorur ndaj t gjitha shtresave dhe kategorive shoqërore, sepse asnjëra prej tyre nuk ishte e garantuar nga përndjekja, me përparësi ndaj asaj shtrese apo kategorie që shihej si potencialisht e rrezikshme në një moment të dhënë. Një fjalë, një këngë, një takim i rastësishëm, fare mirë mund të quheshin veprimtari armiqësore.

Sektori 07 – Zëra nga e kaluara

Janë zëra te kapur dekada më parë me përgjim elektronikë. Por nuk mund të jenë objekt kureshtje. Vijnë nga terri, nga humnera. Pavarësisht prej fjalëve që thonë, janë zëra që ftojnë për një refleksion mbi të kaluarën.

Sektori 08 – Panoptikon – panakustikon

Mund të përkthehet si “vendi ku mund të shohësh dhe të dëgjosh gjithçka”. Kuptimi tjetër i fjalës së parë, sipas së cilës është ndërtuar edhe e dyta, është ai i një burgu ideal, të konceptuar më se dyqind vjet më parë nga filozofi utilitarist Jeremy Bentham. Utilitaristët nuk besonin në utopinë e një shoqërie të përsosur.
Një utopi e tillë ishte edhe komunizmi. Pretendimet për ta realizuar sollën shoqërinë e kontrollit total, në ngjashmëri me burgun e Bentham-it.

Sektori i Fundit – e kaluara e pakryer

“E kaluara nuk vdes kurrë. Madje as e kaluar nuk është”, William Faulkner
“Në atë masë që e kaluara vërtet mund të ‘kapërcehet’, kjo arrihet vetëm duke rrëfyer çfarë ka ndodhur”, Hannah Arendt

Muzeu Kombëtar i Përgjimeve ‘Shtëpia me Gjethe’, hapet sot më 23 maj, me fillim nga ora 19:00 në Tiranë. /ATA